NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
143 - (1613) حدثني
أبوكامل فضيل
بن حسين
الجحدري.
حدثنا عبدالعزيز
بن المختار.
حدثنا خالد
الحذاء عن يوسف
بن عبدالله،
عن أبيه،
أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال (إذا
اختلفتم في
الطريق، جعل
عرضه سبعة
أذرع).
[ش
(سبع أذرع)
هكذا هو في
أكثر النسخ:
سبع أذرع. وفي
بعضها: سبعة
أذرع. وهما
صحيحان.
والذراع يذكر
ويؤنث.
والتأنيث
أفصح].
{143}
Bana Ebû Kâmil Fudayl b.
Hüseyn El-Cahderî rivayet etti. (Dediki): Bize Abdülazîz b. Muhtar rivayet etü.
(Dediki): Bize Hâlid El-Hazzâ', Yûsuf b. Abdillâhdan, o da babasından, o da Ebû
Hureyre'den naklen rivayette bulundu ki, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Yol hakkında ihtilâfa
düşerseniz, yolun genişliği yedi arşın yapılır.» buyurmuşlar.
İzah:
Bu hadîsi Buhâri
«Mezâlim» bahsinde tahrîc etmiştir.
Zira’: Arşın demektir;
hem nıüzekker hem müennes bir kelimedir. Bazı rivayetlerde müzekker,
bazılarında müennes olarak zikredilmesi bundandır. Burada zira'dan murâd: Her
beldede alışılagelen arşın ve metre gibi şeylerdir.
Açılacak yol hakkında
Nevevî şunları söylüyor: «Bîr kimse mülkü olan yerin bir kısmını gelip
geçenlere yol ayırsa, bu yolun miktarı o kimsenin ihtiyarına bırakılır. Efdal
olan yolu geniş bırakmaktır. Ama hadîsten murâd bu değildir. Şayet yol, bir
cemaatin arazîsi arasında bulunur da onu yenilemek isterler ve şu kadar olsun
diye bir miktar üzerinde anlaşırlarsa, bu anlaşma mu'teber olur; yolun ne kadar
olacağında ihtilâf ederlerse o zaman yol yedi arşın bırakılır. îşte hadîsten
murâd budur. Ama yedi arşından daha geniş olarak yapılmış bir yol bulursak, bu
yolun az da olsa hiç bir yerini benimsemeye kalkışmak hiç bir kimseye caiz
değildir. Yalnız etrafındaki hâli yerleri işlemek caizdir. Yoldan geçenlere
zarar vermemek şartiyle bu yeri ihya suretiyle mülk edinebilir...»
Tahâvî bu hadîsin yeni
açılacak yollar hakkında olduğunu söylemiş; El-Mühelleb: «Bu hüküm evlerin
arasındaki yollır hakkındadır. Ev sahipleri aralarında yol açmak isterlerse
yedi arşın genişliğinde yapmaları îcâbeder, tâ ki gelip geçenlere ve yük
getirip götürenlere zarar vermesin.» demiştir.
Taberî bu hükmün ulemâya
göre vücûp ifade ettiğini bildiriyor.
Bâzıları bu hadîsin ana
caddeler hakkında olduğunu, mahalleler, arasında yeni açılacak yolların
anlaşmaya bağlı olup yedi arşından daha az da olabileceğini söylemişlerdir.